Polen

Polonica

Die polnische Sammlung wird auf 150 000 Bände geschätzt und besteht nach wie vor überwiegend aus gedruckten Materialien. Der jährliche Zugang betrug in den letzten Jahren ca. 3 500 Monographien. Zum Bestand gehören auch Periodika mit ca. 1 300 Titeln, davon 900 laufende Zeitschriften. Ein Teil davon sind elektronische Zeitschriften, deren Anteil in den letzten Jahren stark angestiegen ist. Der überwiegende Teil des Altbestands – beginnend mit dem 16. Jahrhundert – steht über den Bibliothekskatalog digital im Open Access zur Verfügung.

Inkunabeln

Die Bayerische Staatsbibliothek ist im Besitz zweier in Krakau gedruckter Inkunabeln:

Platea, Franciscus de: Opus restitutionum, usurarum et excommunicationum. [Krakau], 1475.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Inc.c.a. 400

Turrecremata, Johannes de: Expositio super toto psalterio. Krakau, ca. 1474/77.
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Inc.s.a. 1177

Als Polonica können auch Inkunabeln aus der Feder des Matthäus von Krakau, des späteren Bischofs von Worms, gelten, dessen Drucke u. a. in Memmingen erschienen, und von dem wir letztlich nicht wissen, ob er Pole oder Deutscher war. Ähnlich der Nürnberger Inkunabeldruck des „Missale Cracoviense“, den Georg Stuchs etwa 1495 druckte, den der Krakauer Bürger Johannes Haller in Auftrag gab und den der Bischof von Krakau und Gnesen (eines der damals größten Bistumer Europas), Friedrich Jagiello (polnisch Fryderyk Jagiellończyk), seinerseits Sohn des polnischen Königs und Großherzogs von Litauen Kasimir II. (1427 – 1492) und der Elisabeth von Habsburg (1437 – 1505), autorisierte.

Inkunabeln von Matthäus von Krakau im:
OPACplus/BSB-Katalog

Missale Cracoviense. Nürnberg, [nach 1493].
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Inc.s.a. 879 g

16. Jahrhundert

Während im 15. Jahrhundert das religiöse Schrifttum überwog, treten im 16. Jahrhundert weitere Themen hinzu. Neben Werken in lateinischer Sprache nimmt die Literatur in polnischer Sprache zu.

  • Von dem lateinisch schreibenden polnischen Dichter Klemens Janicki besitzt die Bayerische Staatsbibliothek einige Werke, darunter „Tristia“ (1542), „Epitalamii Serenissimo Regi Poloniae Sigismundo ... scripti, aeditio posthuma“ (1543), „Vitae Regum Polonorum Elegiaco carmine descriptae“ (1575) und „Vitae archiepiscoporum Gnesensium ...“ (1574).
  • Das Buch „Pochodnia Kościół Boży prawdziwy“ (1584) ist ein Musterbeispiel für die gegen die polnischen Brüder gerichteten polemischen Schriften des katholischen Theologen Hieronim Powodowski.
  • Der wichtigste Dichter der polnischen Renaissance Jan Kochanowski ist vertreten mit dem Werk „Fragmenta álbó pozostáłé pismá“ (1590) und der Gedichtsammlung „Jan Kochanowski“ (1600).
  • Zu nennen ist auch das berühmte Werk des Pioniers der polnischen Genealogie Bartłomiej (Bartosz) Paprocki „Herby rycerztwa polskiego“ (1584).
  • Dokumente der polnischen Landesparlamente sind enthalten in „Constitucie y Przywileie ná Wálnych Seymiech Koronnych od Roku 1550 áź do Roku 1569 uchwálone“ (1569).
  • Ein weiterer Vertreter der polnischen Renaissance ist Maciej z Miechowa. Sein „Tractatus de duabus Sarmatiis“ (1518) beschreibt Geographie und Ethnographie des östlichen Europa. Seine Sicht auf polnische Geschichte wird in der „Chronica Polonorum“ (1521) dargestellt. Maciej z Miechowa ist auch Verfasser des medizinischen Lehrbuchs „Conservatio Sanitatis“ (1522).
  • Im Hauptwerk von Nicolaus Kopernikus „De revolutionibus orbium coelestium“ (1543) wird das heliozentrische Weltbild erläutert.
  • Das bekannteste Werk des Renaissancedenkers Andrzej Frycz Modrzewski ist die Abhandlung „Commentarii de Republica emendanda“ (1554). Ein weiteres Werk dieses Autors ist „Andreae Fricii Modrevii libri tres“ (1562).
  • Zu den wichtigsten Werken des Vertreters der polnischen Gegenreformation Stanislaus Hosius gehört „Confessio catholicae fidei Christiana“ (1557). Weitere Werke sind in der zweibändigen Sammlung „Opera omnia“ (1584) enthalten.
  • Zu den wichtigsten Werken des Humanisten Marcin Kromer gehören „De origine et rebus gestis Polonorum libri XXX“ (1558) und „Polonia siue de sitv popvlis, moribvs, magistratibvs et repvblica regni Polonici“ (1577).
  • Vom Jesuiten Piotr Skarga stammen die Schriften „Pro Sacratissima Eucharistia contra haeresim Zwinglianam“ (1576) sowie „Kazania o siedmi sákrámentách kośćioła s. Kátholickiego“ (1600).

Titelliste 16. Jahrhundert (mit Links zu den digitalen und Printausgaben)

Janicki, Klemens: Tristia. Cracovia, 1542.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: A.lat.c. 34#Beibd.2

Janicki, Klemens: Epitalamii Serenissimo Regi Poloniae Sigismundo ... scripti, aeditio posthuma. Cracovia, 1543.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 L.impr.c.n.mss. 1037#Beibd.2

Janicki, Klemens: Vitae Regum Polonorum Elegiaco carmine descriptae. Cracovia, 1575.
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: ESlg/Path. 1012#Beibd.1

Janicki, Klemens: Vitae archiepiscoporum Gnesensium ... Cracovia, 1574.
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: ESlg/Path. 1012#Beibd.2

Powodowski, Hieronim: Pochodnia Kościół Boży prawdziwy. W Poznániu, 1584.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Asc. 3880 m

Kochanowski, Jan: Fragmenta álbó pozostáłé pismá. W Krakowie, 1590.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/4 P.o.rel. 430#Beibd.2

Kochanowski, Jan: Jan Kochanowski. W Krakowie, 1600.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/4 P.o.rel. 430

Paprocki, Bartłomiej: Herby rycerztwa polskiego. W Krakowie, 1584.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Geneal. 131

Constitucie y Przywileie ná Wálnych Seymiech Koronnych od Roku 1550 áź do Roku 1569 uchwálone. W Krákowie, 1569.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 J.rel. 440#Beibd.1

Maciej <z Miechowa>: Tractatus de duabus Sarmatiis. Auguste Vindelicor[um], 1518.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/4 Russ. 25 g | 4 Russ. 25 ga

Maciej <z Miechowa>: Chronica Polonorum. Craccovi[a]e, 1521.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/2 Polon. 17

Maciej <z Miechowa>: Conservatio Sanitatis. Cracovia, 1522.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 Path. 217

Kopernikus, Nikolaus: De revolutionibus orbium coelestium. Norimbergae, 1543.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Rar. 1453#Beibd.1 | Rar. 1454

Frycz Modrzewski, Andrzej: Commentarii de Republica emendanda. Basileae, 1554.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Pol.g. 26

Frycz Modrzewski, Andrzej: Andreae Fricii Modrevii libri tres. [Basel], 1562.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 Dogm. 215

Hosius, Stanislaus: Confessio Catholicae Fidei Christiana, Vel Potivs Explicatio Qvaedam Confessionis A Patribvs Factae In Synodo Provinciali, Qvae Habita est Petrikouiae. Mogvntiae, 1557.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Conc. 61 | 2 Conc. 62 | 2 Conc. 62 u

Hosius, Stanislaus: Opera Omnia. Coloniae, 1584.
Band 1:
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Th.u. 57-1 
Band 2:
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur:  2 Th.u. 57-2

Kromer, Marcin: Martini Cromeri de origine et rebus gestis Polonorum libri XXX. Basilea, 1558.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/4 Polon. 106 d

Kromer, Marcin: Polonia siue de sitv popvlis, moribvs, magistratibvs et repvblica regni Polonici: libri duo. Coloniae, 1577.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Polon. 20 a

Skarga, Piotr: Pro Sacratissima Evcharistia Contra Haeresim Zuinglianam. Vilnae, 1576.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signaturen: Polem. 2454 | Polem. 2751#Beibd.1

Skarga, Piotr: Kazania o siedmi sákrámentách kośćioła s. kátholickiego. Krakowie, 1600.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Hom. 475

17. Jahrhundert

  • Die Bayerische Staatsbibliothek besitzt zwei polnische Handschriften des 17. Jahrhunderts. Die eine ist ein Verzeichnis der Münzsammlung des Krzysztof Radziwiłł „Inventarium collectionis nummorum Principis Christophori Radzivil lingua Polonica“ (1631). Die zweite Handschrift ist das „Gebetbuch der Maria Kazimiera Sobieska“ aus dem 17. Jahrhundert (1677).
  • Der Hofmarschall Mikołaj Krzysztof Radziwiłł unternahm 1582 bis 1584 eine Pilgerreise nach Jerusalem. Von dem polnischen Originaltext ist eine von Thomasz Treter verfasste Umarbeitung ins Lateinische bekannt: „Hierosolymitana peregrinatio“ (1601). Dieser lateinische Text wurde später wiederum ins Polnische übersetzt: „Peregrinacia Abo Pielgrzymowanie do Zięmie Swiętey“ (1607).
  • Von dem bedeutenden Übersetzer der Renaissance-Literatur Piotr Kochanowski besitzt die Bayerische Staatsbibliothek eine spätere Ausgabe (1687) seiner Übersetzung des „Goffred abo Jeruzalem wyzwolona“ von Torquato Tasso.
  • Einer der wichtigsten polnischen Lexikographen, Grzegorz Knapski, verfasste den dreibändigen „Thesaurus Polono-Latino-Graecus“. Digitalisiert ist der zweite lateinisch-polnische Band (1626).
  • Von dem meistens lateinisch schreibenden Schriftsteller Szymon Starowolski stammt das Werk „Monumenta Sarmatarum“ (1655). Weitere Werke sind: „Simonis Starovolsci Polonia: nunc denuo recognita et aucta“ (1652), „Ad Principes Christianos De Pace …“ (1645), „Institutorum rei militaris libri octo“ (1645) und „Epitome conciliorum tam generalium, quam provincialium in graeca et latina Ecclesia celebratorum …“ (1653).
  • Von Maciej Kazimierz Sarbiewski, dem bekanntesten lateinisch schreibenden polnischen Schriftsteller der Barockliteratur, besitzt die Bayerische Staatsbibliothek die Gedichtsammlung „Lyricorum libri IV“ (1632).
  • Der Barockdichter Samuel Twardowski ist mit dem Werk „Wojna domowa z Kozaki i Tatary“ (1681) vertreten, das in Gedichtform gehalten ist.
  • Von Łukasz Górnicki stammt die historische Abhandlung „Dzieie w Koronie Polskiey“ (1637).
  • Das lateinisch verfasste Werk „Nova Gigantomachia“ (1655) des Priesters Augustyn Kordecki beschreibt die Belagerung des Klosters Jasna Góra im schwedisch-polnischen Krieg.
  • Die Bayerische Staatsbibliothek besitzt einige politische und historische Schriften des Andrzej Maksymilian Fredro. Die weit verbreitete politische Schrift „Monita politico-moralia“ (1664) besitzt die Bibliothek in der Ausgabe aus dem Jahre 1679. Ein weiteres Werk hat den Titel „Gestorum Populi Poloni sub Henrico Valesio“ (1652).
  • Wespazjan Kochowski, Historiker und Barockdichter, ist mit einigen Titeln vertreten, darunter „Hipomnema Reginarum Poloniae“ (1672). Dazu gehört auch der historische Bericht über die osmanische Belagerung Wiens „Commentarius belli adversum Turcas“ (1684) sowie die historische Abhandlung „Annalium Poloniae Climacter secundus“ (1688).

Titelliste 17. Jahrhundert (mit Links zu den digitalen und Printausgaben)

Inventarium collectionis nummorum Principis Christophori Radzivil linguâ Polonicâ. [S. l.], 1631.
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Cod.slav. 2

Gebetbuch der Maria Kazimiera Sobieska aus dem 17. Jahrhundert. [S. l.], 17. Jahrhundert (1677).
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Cod.slav. 10

Radziwiłł, Mikołaj Krzysztof: Hierosolymitana peregrinatio. Brunsviga, 1601.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 It.sing. 67

Radziwiłł, Mikołaj Krzysztof: Peregrinacia Abo Pielgrzymowanie do Zięmie Swiętey. W Krakowie, 1607.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: It.sing. 1503 h

Tasso, Torquato: Goffred abo Jeruzalem Wyzwolona. [Übersetzung von Kochanowski, Piotr]. W Krakowie, 1687.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.it. 1158 y

Knapski, Grzegorz: Thesaurus Polono-Latino-Graecus. Cracovia, 1626.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 Polygl. 14

Starowolski, Szymon: Monumenta Sarmatarum. Cracovia, 1655.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Polon. 21

Starowolski, Szymon: Simonis Starovolsci Polonia: nunc denuo recognita et aucta. Dantiscum, 1652.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Polon. 98 s

Starowolski, Szymon: Simonis Starovolsci[i] Ad Principes Christianos De Pace … [S. l.], [ca. 1645].
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/4 L.eleg.m. 227 und 4 Diss. 1143#Beibd.20

Starowolski, Szymon: Institutorum rei militaris libri octo. Florentia, 1646.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/Sc.mil. 122

Starowolski, Szymon: Simon Starovolscii Epitome conciliorum tam generalium quam provincialium in Graeca et Latina ecclesia celebratorum, itemque vitarum Romanorum pontificum, epistolarum decretalium et diversarum sanctionum eorum. Roma, 1653.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Conc.c. 59

Sarbiewski, Maciej Kazimierz: Lyricorum libri IV. Antverpia, 1632.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 P.o.lat. 626

Twardowski, Samuel: Woyna domowa z-Kozaki i Tatary, Moskwą, potym Szwedámi, i z-Węgry, przez lat dwanascie Zá Pánowánia Nayjásnieyszego Jana Kazimierza Krola Polskiego Tocząca się. Calissii, 1681.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 P.o.rel. 470

Górnicki, Łukasz: Dzieie w Koronie Polskiey. Krakau, 1637.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 Polon. 12

Kordecki, Augustyn: Nova Gigantomachia contra Sacram Imaginem Deiparae Virginis a S. Luca depictam in Claro Monte. Cracovia, 1655.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/2 V.ss. 52 m

Fredro, Andrzej Maksymilian: Monita politico-moralia et icon ingeniorum. [Frankfurt], 1679.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Ph.pr. 472

Fredro, Andrzej Maksymilian: Gestorum populi Poloni sub Henrico Valesio Polonorum postea vero Galliae rege liber. Dantiscum, 1652.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 Polon. 7

Kochowski, Wespazjan: Hipomnema Reginarum Poloniae. Cracovia, 1672.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 Polon. 18

Kochowski, Wespazjan: Commentarius Belli Adversum Turcas ad Viennam, et in Hungaria. Cracovia, 1684.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 43.3152

Kochowski, Wespazjan: Annalium Poloniae Climacter secundus. Cracovia, 1688.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 2 Polon. 14

18. Jahrhundert

  • Der polnische König Stanisław I Leszczyński verfasste mehrere politische Schriften, darunter „Głos wolny wolność ubezpieczający“ (1733).
  • Von dem bekannten Genealogen Kasper Niesiecki sind drei Bände der „Herby y familie rycerskie“ (1728 – 1740) zu nennen, die als Grundlage für das spätere 10-bändige Wappenbuch „Herbarz polski“ dienten.
  • Ein weiteres heraldisch-genealogisches Werk ist „Zbior krotki herbow polskich oraz wsławionych cnotą i naukami Polakow“ (1763) des Priesters Benedykt Chmielowski.
  • Von Ignacy Krasicki, einem der wichtigsten Autoren der polnischen Aufklärung, besitzt die Bayerische Staatsbibliothek mehrere Werke – die meisten davon in späteren Ausgaben. Der erste polnische Roman „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki“ von Ignacy Krasicki erschien 1776. Die Bayerische Staatsbibliothek besitzt eine spätere Ausgabe aus dem Jahr 1803. Die umfangreiche Ausgabe seiner Werke „Dzieła Krasickiego“ (1830) ist online zugänglich.
  • Zwei spätere Ausgaben der Komödien von Franciszek Zabłocki sind zu nennen: „Fircyk w zalotach“ (1781, in der Ausgabe von 1820) und „Sarmatyzm“ (1784, in der Ausgabe von 1820).
  • Von einer weiteren wichtigen Persönlichkeit der polnischen Aufklärung, Stanisław Staszic, befindet sich die zweibändige historische Abhandlung „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego Kanclerza i Hetmana W. K.“ (1785 – 1788) im Bestand der Bayerischen Staatsbibliothek.
  • Franciszek Ksawery Dmochowski ist der Verfasser der ersten polnischen Poetik „Sztuka rymotworcza“ (1788).
  • Der französisch schreibende polnische Schriftsteller Jan Potocki veröffentlichte 1788 seinen Reisebericht „Voyage en Turquie et en Egypte“. Jan Potocki ist der erste polnische Autor, der sich mit der Archäologie der Slawen befasste. Seine Überlegungen sind im mehrbändigen Werk „Essay sur l'histoire universelle et recherches sur celle de la Sarmatie“ (1789 – 1790) enthalten.

Titelliste 18. Jahrhundert (mit Links zu den digitalen und Printausgaben)

Stanislaw I. König von Polen: Glos wolny wolnośc ubespieczaiacy. S. l., 1733.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 Polon. 11

Niesiecki, Kasper: Herby y familie rycerskie. Lwów, Band 1 (1728) – 3 (1740).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 4 Geneal. 137 o-1 | 4 Geneal. 137 o-2 | 4 Geneal. 137 o-3

Chmielowski, Benedykt: Zbior krotki herbow polskich oraz wsławionych cnotą i naukami Polakow. W Warszawie, 1763.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Herald. 208 y

Krasicki, Ignacy: Przypadki Mikołaja Doświadczyńskiego. Sanok, 1855.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8189 v

Krasicki, Ignacy: Dzieła Krasickiego. Paryż [u.a.], 1830.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8194 x

Zabłocki, Franciszek: Fircyk w zalotach. Wilno, 1820.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2788

Zabłocki, Franciszek: Sarmatyzm. Wilno, 1820.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2788 a

Staszic, Stanisław: Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego Kanclerza i Hetmana W. K. [Warszawa], Band 1 (1785) – 2 (1788).
Digitale Version: Band 1 | Band 2
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Biogr. 3327 s-1/2

Dmochowski, Franciszek Ksawery: Sztuka rymotworcza. W Warszawie, 1788.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8194 i

Potocki, Jan: Voyage en Turquie et en Égypte, fait en l'année 1784. A Varsovie u.a., 1788.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: It.sing. 1503 t

Potocki, Jan: Essay sur l'histoire universelle et recherches sur celle de la Sarmatie. Varsovie, Band 1/2 (1789) – 4 (1790).
Digitale Version: Band 1/2 | Band 3 | Band 4
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Polon. 87 x-1/2 | Polon. 87 x-3 | Polon. 87 x-4 und weitere Exemplare

19. Jahrhundert

  • Die Bayerische Staatsbibliothek besitzt eine Vielzahl der Werke des Schriftstellers und Historikers Julian Ursyn Niemcewicz. Aufgezählt wird hier nur eine Auswahl der inzwischen digitalisierten Werke.
    • Die zweibändige Gedicht- und Prosasammlung „Pisma“ (1803 – 1805)
    • Die patriotische Sammlung von Gedichten „Śpiewy historyczne“ (1816)
    • Seine dreibändige historische Abhandlung „Dzieje panowania Zygmunta III.“ (1811 – 1816) in der Ausgabe aus dem Jahr 1836
    • Die mehrbändige Sammlung „Zbior pamiętnikow historycznych o dawney Polszcze“ (1822 – 1883)
  • Eine Auswahl der religiösen Schriften des Erzbischofs und Schriftstellers Jan Paweł Woronicz wird in „Pisma“ (1832 – 1833) präsentiert.
  • Von dem Dramatiker Aleksander Fredro ist die fünfbändige Ausgabe seiner Dramen „Komedye“ (1826 – 1838) online zugänglich.
  • Die bekanntesten Vertreter der polnischen Literatur der Romantik – Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki und Zygmunt Krasiński – sind in der Sammlung der Bayerischen Staatsbibliothek gut vertreten. Dazu gehört vor allem das Nationalepos „Pan Tadeusz“ (Erstausgabe, 1834) von Adam Mickiewicz. Außerdem nennen wir hier einige digitalisierte mehrbändige Werkausgaben von Adam Mickiewicz. Dazu gehören 4 Bände seiner Werke „Pisma“ (1844), 11 Bände der „Pisma“ (1860 – 1861) und eine spätere vierbändige Ausgabe „Dzieła“ (1868). Für Lyrik seien 4 Bände der „Poezye“ (1828 – 1832) genannt. Von dem großen Dichter der polnischen Romantik Zygmunt Krasiński sind mehrere seiner Werke online zugänglich, darunter zwei Bände der „Pisma“ (1875). Mehrere Werke des dritten großen polnischen Romantikers Juliusz Słowacki sind ebenfalls digitalisiert, zum Beispiel vier Bände der „Pisma“ (1860).
  • Von einem weiteren Vertreter der polnischen Romantik, Seweryn Goszczyński, wird die dreibändige Ausgabe seiner Werke „Pisma“ (1838) genannt.
  • Die fünfbändige Ausgabe der Werke des politischen Publizisten Maurycy Mochnacki „Dzieła“ (1863) wurde digitalisiert.
  • Von dem Schriftsteller und Künstler Cyprian Kamil Norwid, der schon dem Klassizismus zuzuordnen ist, nennen wir die Gedichtsammlung „Poezye“ (1863).
  • Aus den literaturwissenschaftlichen Arbeiten des Józef Ignacy Kraszewski erwähnen wir „Studja literackie“ (1842) sowie „Nowe studja literackie“ (1843). Józef Ignacy Kraszewski verfasste auch eine Geschichte von Vilnius in 4 Bänden „Wilno od początków jego do roku 1750“ (1840 – 1842). Von seinen unzähligen belletristischen Texten nennen wir hier nur den historischen Roman „Maleparta“ in vier Bänden (1862).
  • Die drei wichtigsten Vertreter des literarischen Positivismus – Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus und Henryk Sienkiewicz – sind mit zahlreichen Werken in der Bayerischen Staatsbibliothek vertreten. Die bekanntesten Werke des polnischen Nobelpreisträgers Henryk Sienkiewicz, die gegen Ende des 19. Jahrhunderts entstanden, besitzt die Bayerische Staatsbibliothek nur in späteren Ausgaben. Werke wie die Triologie „Ogniem i mieczem“, „Potop“ oder „Pan Wołodyjowski“ sind in den vierzig Bänden der gesammelten Werke „Pisma“ (Anfang des 20. Jahrhunderts) zu finden.
  • Mehrere Nachschlagewerke des 19. Jahrhunderts wurden digitalisiert.
    • Der wohl bekannteste polnische Bibliograph Karol Estreicher ist Verfasser der „Bibliografia polska XV. – XVI. stólecia“ (1875).
    • Besonders wichtig für genealogische und heraldische Studien ist die neue, auf 10 Bände erweiterte Ausgabe des „Herbarz Polski“ (1839 – 1845) von Kasper Niesiecki.
    • Zu den genealogischen Nachschlagewerken gehört auch die neu aufgelegte und erweiterte Ausgabe der „Herby rycerstwa polskiego“ (1858) von Bartosz (Bartłomiej) Paprocki in der Bearbeitung von Kazimierz Józef Turowski.
    • Der Sprachwissenschaftler und Lexikograph Samuel Linde verfasste das Wörterbuch „Słownik języka polskiego“ (1807 – 1814) in drei Bänden.
    • Auch die 2. verbesserte und erweiterte Auflage des „Słownik języka polskiego“ (1854 – 1860) in sechs Bänden ist online zugänglich.
    • Der Kunsthistoriker Edward Rastawiecki ist der Verfasser des „Słownik malarzy polskich“ (1850 – 1857) in drei Bänden.

Titelliste 19. Jahrhundert (mit Links zu den digitalen und Printausgaben)

Niemcewicz, Julian Ursyn: Juliana Niemcewicza pism różnych wierszem i prozą tom ... W Warszawie, Band 1 (1803) – 2 (1805).
Digitale Version: Band 1 | Band 2
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8204 f-1 | P.o.rel. 8204 f-2

Niemcewicz, Julian Ursyn: Śpiewy historyczne. Warszawa, 1816.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2659

Niemcewicz, Julian Ursyn: Dzieie panowania Zygmunta III. W Wrocławiu, Band 1 (1836) – 3 (1836).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Polon. 72 c-1 | Polon. 72 c-2 | Polon. 72 c-3

Niemcewicz, Julian Ursyn: Zbior pamiętnikow historycznych o dawney Polszcze. W Warszawie, Band 2 (1822) – 6 (1833).
Digitale Version: Band 2 | Band 3 | Band 4 | Band 5 | Band 6
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/Polon. 157 l-2 | Res/Polon. 157 l-3 | Res/Polon. 157 l-4 | Res/Polon. 157 l-5 | Res/Polon. 157 l-6

Woronicz, Jan P.: Pisma. W Krakowie, Band 1 (1832) – 3 (1833).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Hom. 2093 m-1/3

Fredro, Aleksander: Komedye Alexandra Hrabiego Fredra. W Wiédniu, Band 1 (1826) – 5 (1838).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4 | Band 5
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8195 b-1 | P.o.rel. 8195 b-2 | P.o.rel. 8195 b-3 | P.o.rel. 8195 b-4 | P.o.rel. 8195 b-5

Mickiewicz, Adam: Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Paryż, Band 1 (1834) – 2 (1834).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Res/P.o.rel. 8210 a-1/2

Mickiewicz, Adam: Pisma Adama Mickiewicza. Paryż, Band 1 (1844) – 4 (1844).
In mehreren Exemplaren
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2590-1 und P.o.rel. 8189 k-1 und weitere Bände

Mickiewicz, Adam: Pisma Adama Mickiewicza. Paryż [u. a.], Band 1 (1861) – 11 (1860).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4 | Band 5 | Band 6 | Band 7 | Band 8 | Band 9 | Band 10 | Band 11
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2592-1 und weitere Bände

Mickiewicz, Adam: Dzieła. Paryż, Band 1 (1868) – 4 (1868).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4 
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2590 g-1 | P.o.rel. 2590 g-2 | P.o.rel. 2590 g-3 | P.o.rel. 2590 g-4

Mickiewicz, Adam: Poezye Adama Mickiewicza. Paryż, Band 1 (1828) – 4 (1832).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8194 r-1 | P.o.rel. 8194 r-2 | P.o.rel. 8194 r-3 | P.o.rel. 8194 r-4

Krasiński, Zygmunt: Pisma Zygmunta Krasińskiego. Lwów, Band 1 (1875) – 2 (1875).
Digitale Version: Band 1 | Band 2
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8191 b-1 | P.o.rel. 8191 b-2

Słowacki, Juliusz: Pisma. Lipsk, Band 1 (1860) – 4 (1860).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2360-2 | P.o.rel. 2360-3 | P.o.rel. 2360-4 | P.o.rel. 2360-5

Goszczyński, Seweryn: Pisma Seweryna Goszczyńskiego. Lwów, Band 1 (1838) – 3 (1838).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8194 n-1 | P.o.rel. 8194 n-2 | P.o.rel. 8194 n-3

Mochnacki, Maurycy: Dzieła Maurycego Mochnackiego. Poznań, Band 1 (1863) – 5 (1863).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4 | Band 5
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Opp. 670 x-1 | Opp. 670 x-2 | Opp. 670 x-3 | Opp. 670 x-4 | Opp. 670 x-5

Norwid, Cyprian: Poezye. Lipsk, 1863.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2360-21/22

Kraszewski, Józef Ignacy: Studja literackie. Wilno, 1842.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: H.lit.u. 155 o-1

Kraszewski, Józef Ignacy: Nowe studja literackie. Warszawa, Band 1 (1843) – 2 (1843).
Digitale Version: Band 1 | Band 2
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: H.lit.u. 155 o-2

Kraszewski, Józef Ignacy: Wilno od początków jego do roku 1750. Wilno, Band 1 (1840) – 4 (1842).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Russ. 76 s-1/2 | Russ. 76 s-3/4

Kraszewski, Józef Ignacy: Maleparta. Bruxella, Band 1 (1862) – 4 (1862).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2365-12/13 | P.o.rel. 2365-14/15

Sienkiewicz, Henryk: Pisma Henryka Sienkiewicza. Warszawa [u.a.], Band 1 (1911) – 36 (ca. 1920).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2731 t-1 und weitere Bände

Estreicher, Karol Józef Teofil: Bibliografia polska XV. – XVI. stólecia. Kraków, 1875.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Hbost/Ea 94

Niesiecki, Kasper: Herbarz Polski Kaspra Niesieckiego. W Lipska. Band 1 (1839) – 10 (1845).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4 | Band 5 | Band 6 | Band 7 | Band 8 | Band 9 | Band 10
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Herald. 112 o-1 und weitere Bände

Paprocki, Bartłomiej: Herby rycerstwa polskiego. Wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego. Kraków, 1858.
Digitale Version
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Hbost/Es 81

Linde, Samuel Bogumił: Słownik języka polskiego. W Warszawie, Band 1 (1807/08) – 3 (1814).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Hbost/Eu 112-1 | Hbost/Eu 112-2 | Hbost/Eu 112-3

Linde, Samuel Bogumił: Słownik języka polskiego. Wyd. 2, poprawne i pomno. Lwów, Band 1 (1854) – 6 (1860).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3 | Band 4 | Band 5 | Band 6
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Hbost/Eu 75-1 | 4 L.rel. 655 o-1 und weitere Bände

Rastawiecki, Edward: Słownik malarzów polskich tudziež obcych w polsce osiadłych lub czasowo w niej przebywających. Warszawa, Band 1 (1850) – 3 (1857).
Digitale Version: Band 1 | Band 2 | Band 3
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: Art. 243 k-1 | Art. 243 k-2 | Art. 243 k-3

20. – 21. Jahrhundert

  • Der historische Roman „Popioły“ von Stefan Żeromski wurde zunächst 1902 in Fortsetzungen in der Warschauer Wochenzeitschrift „Tygodnik Ilustrowany“ abgedruckt. Die Buchausgabe folgte 1903 bei Marchlewski in München. Alle drei Bände dieser Ausgabe besitzt die Bayerische Staatsbibliothek. Im selben Jahr erschien bei Marchlewski die erste Übersetzung der Erzählungen „Rozdziobią nas kruki, wrony“ ins Deutsche unter dem Titel „Den Raben und Geiern zum Fraß“. Im Bestand befinden sich auch die Werke von Stefan Żeromski „Dzieła“ (1973 – 1975) und über 20 Bände der noch nicht abgeschlossenen Werkausgabe „Pisma zebrane“ (seit 1983).
  • Der polnische Nobelpreisträger Władysław Reymont ist mit seinen Werken zahlreich vertreten, darunter befinden sich verschiedene mehrbändige Ausgaben der „Pisma“, sowohl aus den Jahren 1920 bis 1923 sowie auch aus der Nachkriegszeit (1949 – 1952 und später).
  • Die meisten Bände der 12-bändigen Ausgabe der Werke „Pisma“ (1901 – 1907) des Schriftstellers und Künstlers Stanisław Wyspiański sind als Erstausgabe vorhanden.
  • Eine Auswahl von weiteren mehrbändigen Werkausgaben bekannter Autoren:
    • Die Gedichtsammlung „Poezye“ (1915 – 1925) von Maria Konopnicka
    • Die Werke „Dzieła“ (1986 – 1997) von Witold Gombrowicz

Titelliste 20. – 21. Jahrhundert (mit Links zu den digitalen und Printausgaben)

Żeromski, Stefan: Popioły. München, Band 1 (1903) – 3 (1903).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2802 k-1 | P.o.rel. 2802 k-2 | P.o.rel. 2802 k-3

Żeromski, Stefan: Den Raben und Geiern zum Fraß. München, 1903.
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: L.eleg.g. 281 ti-10

Żeromski, Stefan: Dzieła. Warszawa, Band 1 (1973) – 23 (1975).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 75.3350-1 und weitere Bände

Żeromski, Stefan: Pisma zebrane. Warszawa, Band 2 (1983) –
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 84.20212-2 und weitere Bände

Reymont, Władysław Stanisław: Pisma. Warszawa, Band 1 (1920) – 12 (1923).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2697 q-1 und weitere Bände

Reymont, Władysław Stanisław: Pisma. Warszawa, Band 1 (1952) – 19 (1949).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 52.364-1 und weitere Bände

Wyspiański, Stanisław: Pisma. Kraków, Band 1 (1901) – 12 (1907).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 2785-1 und weitere Bände

Konopnicka, Maria: Poezye. Warszawa [u. a.], Band 1 (ca. 1915) – 10 (1925).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: P.o.rel. 8112 s-1 und weitere Bände

Gombrowicz, Witold: Dzieła. Kraków u. a., Band 1 (1986) – 13 (1996).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Signatur: 88.26567-1 und weitere Bände

Nachschlagewerke:

Zahlreiche wichtige Nachschlagewerke befinden sich im Ostlesesaal der Bibliothek.
Einige von ihnen, die online zugänglich sind, wurden schon genannt.
Ostlesesaal

Zu den wichtigsten Bibliographien gehören:

Estreicher, Karol: Bibliografia polska
Unterteilt in mehrere Zeiträume, sehr umfangreich und laufend aktualisiert
Standorte im Ostlesesaal: Hbost/Ea 93 | Hbost/Ea 95 | Hbost/Ea 97 

Korbut, Gabriel: Literatura polska od początków do wojny światowej, 2. ergänzte Auflage. Warszawa, Band 1 (1929) – (1931).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Eu 207-1 und weitere Bände

Bibliografia literatury polskiej. „Nowy Korbut”. Warszawa, Band 1 (1963) – (bis jetzt 18 Bände)
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Eu 208-1 und weitere Bände

Bibliografia historii polskiej. Warszawa, 1938/39. (fortlaufend)
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Es 149-1938/39 und weitere Bände

Von den Enzyklopädien sind zu nennen:

Orgelbrand, Samuel: Encyklopedyja powszechna S. Orgelbranda. Warszawa, Band 1 (1883) – 12 (1884).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 4-1 und weitere Bände

Orgelbrand, Samuel: S. Orgelbranda Encyklopedja powszechna. Warszawa, Band 1 (1898) – 18 (1912).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 5-1 und weitere Bände

Encyklopedja powszechna „Ultima Thule“. Warszawa, Band 1 (1927) – 10 (1938/39).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 11-1 und weitere Bände

Ilustrowana encyklopedja Trzaski, Everta i Michalskiego. Warszawa, Band 1 (1927) – 5 (1927).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 13-1 und weitere Bände

Wielka ilustrowana encyklopedja powszechna. Kraków, Band 1 (1930) – 46 (2003).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 9-1 und weitere Bände

Wielka encyklopedia powszechna PWN. Warszawa, Band 1 (1962) – 13 (1970).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 18-1 und weitere Bände

Nowa encyklopedia powszechna PWN. Warszawa, Band 1 (1995) – 7 (1999).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 17 s-1 und weitere Bände

Von den zahlreichen Fachenzyklopädien sind zu erwähnen:

Gloger, Zygmunt: Encyklopedja staropolska ilustrowana. Warszawa, Band 1 (1900) – 4 (1903).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 62-1 und weitere Bände

Brückner, Aleksander: Trzaski, Everta i Michalskiego Encyklopedia staropolska. Warszawa, Band 1 (1937) – 2 (1939).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 64-1 und ein weiterer Band

Podręczna encyklopedya kościelna. Warszawa [u. a.], Band 1/2 (1904) – 33/34 (1916).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ed 4-1/2 und weitere Bände

Encyklopedia muzyczna PWM. Kraków, Band 1 (1979). (wird bis heute laufend durch Supplements ergänzt)
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ex 36 b-1 und weitere Bände

Encyklopedia katolicka. Lublin, Band 1 (1973) – 20 (2014).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ed 4 e-1 und weitere Bände

Wichtige genealogische Nachschlagewerke sind:

Boniecki, Adam J.: Herbarz polski. Warszawa, Band 1 (1899) – 16 (1913).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Es 121-1,1 und weitere Bände

Zernicki-Szeliga, Emilian: Der polnische Adel und die demselben hinzugetretenen andersländischen Adelsfamilien. Hamburg, Band 1 (1900) – 2 (1900).
Digitale Version: Band 1 | Band 2
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Es 84-1 und ein weiterer Band

Wichtige Wörterbücher zur polnischen Sprache sind:

Słownik języka polskiego. Warszawa, Band 1 (1900) – 8 (1925).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Eu 76-1 und weitere Bände 

Słownik staropolski. Warszawa, Band 1 (1953) – 11 (2002).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Eu 73-1 und weitere Bände

Słownik polszczyzny XVI wieku. Wrocław [u. a.], Band 1 (1966). (bereits mehr als 30 Bände)
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Eu 73 e-1 und weitere Bände

Karłowicz, Jan: Słownik gwar polskich. Kraków, Band 1 (1900) – 6 (1911).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Eu 102 m-1 und weitere Bände

Sławski, Franciszek: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków, Band 1 (1952) – (bis jetzt 5 Bände)
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Eu 105-1 und weitere Bände

Brückner, Aleksander: Słownik etymologiczny języka polskiego. 2. wyd. Warszawa, 1970.
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Eu 104 e

Ergänzend noch zwei wichtige Fachwörterbücher:

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, Band 1 (1880) – 15,2 (1902).
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Er 21-1 und weitere Bände 

Polski słownik biograficzny. Kraków, Band 1 (1935) – (bis jetzt fast 50 Bände)
Printversion im OPACplus/BSB-Katalog, Standort im Ostlesesaal: Hbost/Ea 215-1 und weitere Bände

Mikrofilme

Die Bayerische Staatsbibliothek besitzt über 40 000 Bücher und Zeitschriften aus Polen auf Mikrofilm. Der Bestand stammt aus den Erscheinungsorten, die im Schnittfeld der polnischen und deutschen Literatur liegen.

Literatur

Kunz, Norbert: Polonica der Bayerischen Staatsbibliothek – Bestände und digitale Dienstleistungen. In: Z badań nad Książką i księgozbiorami historycznymi 11 (2017), S. 345-355.

Top